1 jaar later: A12 is veiliger en vlotter dan voor de ingrepen

Op 18 maart 2019 voerde het agentschap wegen en verkeer een nieuwe maximaal conflictvrije lichtenregeling in op 5 kruispunten op de A12. Het doel: het veiliger maken van enkele van de zwartste punten in Vlaanderen. De aangepaste regeling had, zeker in samenloop met de rioleringswerken op de parallelweg van de A12, een ernstige impact op de doorstroming. Daarom werden het afgelopen jaar ook enkele ingrepen gedaan om de doorstroming te verbeteren. Sinds de invoering van de opstelstroken in december vorig jaar is de situatie erg veranderd. Ongeveer een jaar na de invoering van de nieuwe lichtenregeling is het tijd voor een eerste voorlopige evaluatie. De conclusie is dat de A12 door het pakket aan maatregelen niet alleen veiliger maar uiteindelijk ook vlotter is dan een jaar geleden. Op basis van de huidige gegevens is dan ook besloten de bestaande ‘werflichtenregeling’ voorlopig te behouden.

Ongevallencijfers A12

De invoering van de maximaal conflictvrije regelingen is er gekomen door het hoge aantal ongevallen op de kruispunten van de A12. De twee gevaarlijkste kruispunten van Vlaanderen liggen op de A12.
Hebben deze nieuwe regelingen in combinatie met de snelheidsverlaging effect gehad? Hiervoor moeten we te rade gaan bij de ongevallencijfers van de federale (A12) en lokale (N177) politie. Maar deze cijfers zijn nog maar gedeeltelijk gekend. Enkel van de federale politie (ongevallen op A12) is het beeld volledig, de gegevens van de lokale politie (ongevallen op N177 en zijstraten) moeten nog verfijnd en nader onderzocht worden (aanleiding ongeval). Conclusies moeten dan ook met enig voorbehoud gemaakt worden.

Conflictvrijer = veiliger

Uit de voorhanden zijnde cijfers kunnen we een aantal tendensen afleiden:
Het invoeren van de nieuwe lichtenregelingen heeft een duidelijke impact op de veiligheid. Voor de invoering van de maximaal conflictvrije regeling hadden we gemiddeld 2,8 letselongevallen per maand. Na de invoering gemiddeld 1,4 letselongeval. Het aantal gevallen met stoffelijke schade daalt nog scherper: van 3,7 naar 1,4 per maand. Vanaf de invoering van de tijdelijke werflichtenregeling stijgt het aantal ongevallen met stoffelijke schade terug merkelijk. Onderzoek van die ongevallen leert echter dat slechts twee van die ongevallen plaats vonden op de kruispunten zelf. Het stijgend aantal ongevallen is dus niet rechtstreeks te linken aan het terug invoeren van conflicten. Een mogelijke verklaring is dat de werfsituatie en de grote drukte voor veel ongevallen met stoffelijke schade heeft gezorgd. Belangrijk is dat het aantal ongevallen met letsel na het terug invoeren van een aantal conflicten voorlopig min of meer gelijk blijft. Het feit dat we het aantal ongevallen met gewonden stabiel is gebleven, is te verklaren door het feit dat ook in de werflichtenregeling het gevaarlijkste conflict (de linksafbeweging komende van de N177) beveiligd bleef. Laatste opvallende vaststelling: in de eerste maand na de aanleg van de opstelstroken is er geen enkel ongeval vastgesteld. Deze periode is natuurlijk veel te kort om verregaande conclusies aan te kunnen verbinden.

Fietsers en voetgangers

De ongevallen op de kruispunten van de A12 zijn steeds in hoofdzaak ongevallen geweest tussen auto’s onderling of tussen auto’s en vrachtwagens. Dat beeld blijft behouden. In de periode van maart 2019 tot nu is er op de A12 één ongeval gebeurd waarbij een fietser betrokken was. Ook hier moeten we voorzichtig zijn met conclusies te trekken omdat de situatie op de parallelweg van de A12 niet in de cijfers vervat zit, maar voor fietsers en voetgangers lijkt de nieuwe situatie op basis van deze gegevens ook niet onveiliger dan voorheen. Dit zegt uiteraard niets over het comfort van fietsers die deze drukke kruispunten moeten passeren.

Doorstroming beter dan voor de nieuwe lichtenregeling.

Voor een evaluatie van de doorstroming bekijken we enerzijds de vlotheid van het verkeer op de A12 en daarnaast het verkeer in de zijstraten dat naar de A12 wil2. Dit wordt uitgedrukt in gemiddelde reistijd.
We zien duidelijk een verlenging van de gemiddelde reistijden over het traject oprit Boom tot viaduct Wilrijk vanaf de invoering van de conflictvrije regeling. We zien ook een bijkomende toename door de start van de rioleringswerken op de parallelweg in opdracht van Aquafin. De doorstroming bleef ook na de invoering van de werflichtenregeling moeilijk.

Het is pas na de aanleg van de bijkomende opstelstroken in december dat we een zeer grote verbetering zien. Hoewel de aanleg hiervan vooral bedoeld was om de doorstroming vanaf de zijstraten naar de A12 te verbeteren zien we ook vlotter verkeer op de A12 zelf. De reden is dat de derde opstelstrook maximaal gebruikt wordt door automobilisten en daardoor de aannames in de simulaties heeft overtroffen. Daarmee is de doorstroming op de A12 in beide richtingen opnieuw op het niveau van voor de aanpassing van de lichtenregelingen.
Om het effect van de opstelstroken op de zijstraten in kaart te brengen hebben we de gemiddelde reistijden op twee zijtakken onder de loep genomen: de Cleydaellaan en de Langlaarsteenweg in Aartselaar. Op bijna alle andere grote assen waren de cijfers weinig representatief door de werf van Aquafin. Het effect van de opstelstroken op de doorstroming is redelijk spectaculair te noemen. Op beide assen zien we dat de gemiddelde maximale reistijd sterk is afgenomen. Meer zelfs: de doorstroming is op dit moment ongeveer 30 procent beter dan in de ‘oude situatie’ voor de aanpassing van de lichtenregeling in maart 2019.
De invoegbeweging aan het einde van de nieuwe opstelstroken werd door veel weggebruikers als onveilig aangevoeld. Een belangrijke bemerking is dat sinds het invoeren van deze aanpassing er geen ongevallen geregistreerd zijn als gevolg van die beweging.

Evenwicht vlot en veilig

Een jaar na de eerste ingrepen is de balans van de maatregelen zowel op het vlak van veiligheid als van doorstroming zonder meer positief te noemen. Het aantal letselongevallen is gedaald, het aantal ongevallen met stoffelijke schade te linken aan conflicten op de kruispunten is ook gedaald, en de doorstroming is er sterk op vooruit gegaan. Minister Lydia Peeters: “Het was een complexe evenwichtsoefening en een moeilijk traject, maar de niet aflatende inspanningen van AWV hebben geleid tot een merkbare en werkelijke verbetering op de A12 waarbij veilig en vlot verkeer hand in hand gaan. We gaan de komende jaren verder op het ingeslagen pad en zullen ons nu volop richten op structurele oplossingen zoals de ondertunneling van de kruispunten.”

Ook voor de bedrijven in de regio is de balans uiteindelijk positief “Dankzij de bijkomende opstelstroken zijn de lokale bedrijven nu beter bereikbaar zonder dat de doorstroming op de A12 in het gedrang komt. De aanpassing van de infrastructuur was niet alleen een technisch complex verhaal. Er waren ook veel verschillende belanghebbenden bij betrokken. Uiteindelijk heeft intensief overleg tot de oplossing geleid en dat is iets wat ons echt hoopvol stemt. We blijven nu als ondernemersorganisatie de ingeslagen weg bewandelen door samen met de overheden constructief naar verbeteringen te zoeken. We zijn bovendien tevreden dat de aangepaste lichtenregeling de komende maanden wordt aangehouden tot er een grondige evaluatie is gemaakt.”, aldus Dirk Bulteel, directeur belangenbehartiging van Voka – Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland.

Verdere stappen: Gedeeltelijk conflictvrije regeling blijft voorlopig behouden.

Wat veiligheid betreft is er ontegensprekelijk een daling van de ongevallen sinds het invoeren van de conflictvrije regeling. De veiligheid op de A12 is er merkbaar op vooruit gegaan. Na het invoeren van de werflichtenregeling is het aantal ongevallen gelinkt aan conflicten op de kruispunten slechts zeer beperkt gestegen. Gezien de positieve impact op de doorstroming, de voorlopig niet aangetoonde impact op de veiligheid van de werflichtenregeling op ongevallen op de kruispunten en de korte evaluatieperiode wil AWV de huidige lichtenregeling voorlopig behouden en binnen 6 maanden opnieuw evalueren. Ondertussen gaat AWV onverminderd verder met de studie voor de plaatsing van fietsbruggen en de voorbereiding van de ondertunneling van de kruispunten.

Noot: De cijfers lezen

De cijfers moeten voorzichtig geïnterpreteerd worden. Het is belangrijk om een aantal kanttekeningen te maken bij de cijfers die we analyseren:
- De periode waarop geëvalueerd wordt is erg kort. Dit kan zorgen dat één gebeurtenis voor een onevenredige vertekening zorgt in de statistieken. De conclusies die we aan deze cijfers verbinden maken we dus met voorbehoud. Slechts een evaluatie over enkele jaren geeft een representatief beeld
- De ongevallencijfers beslaan niet alleen de kruispunten maar de volledige A12 van ongeveer 150 meter voor het zuidelijkste kruispunt (Bist/Langlaarsteenweg) tot aan het viaduct van Wilrijk. De ongevallencijfers slaan ook enkel op de A12 niet op de N177.
- De situatie die hier in cijfers vervat zit is nog steeds niet ‘normaal’ omdat de rioleringswerken nog lopen.
- Omdat we verschillende tijdspannes met elkaar vergelijken werken we met maandgemiddelden om eerlijke vergelijkingen te maken.

Addendum: bovenstaande is een persbericht van AWV, niet van de gemeente Aartselaar of van N-VA Aartselaar. Gezien het belang en de impact van de A12 op onze gemeente, delen we dit persbericht hier wel.