Beste Sp.a, we werken reeds aan een zwembadtoekomst

Het moet zijn dat er verkiezingen in aantocht komen. Plots verenigt de Sp.a zich in de Antwerpse Zuidrand om een paniekerig persbericht de wereld in te sturen (Zie artikel GVA) en dat naar aanleiding van de sluiting het zwembad van de scholengroep in Boom. Er dreigt ‘een drooglegging van de zwembaden’, er moet een ‘zwembadoffensief’ komen in de regio en de Sp.a zal alvast voor de ‘grootscheepse reddingsactie’ zorgen. Om dat alles kracht bij te zetten wordt zelfs de Facebookgroep ‘Red ons zwembad’ in het leven geroepen.

Het is een feit dat de berichtgevingen over onze zwembaden niet rooskleurig zijn. Hemiksem heeft de openingen zwaar teruggeschroefd, Kontich moet al enkele maanden sluiten door herstellingen, het openluchtzwembad van Boom gaat sluiten, dat van Mortsel heeft nog tot 2015 te gaan en de scholengroep in Boom gaat haar overdekt zwembad – geen gemeentelijk zwembad dus – nu ook sluiten aan het einde van dit schooljaar. Blijft nog Aartselaar in de regio over, maar ook daar zitten we met een verouderd gebouw dat het geen 10 jaar meer zal trekken. Zodra er grote herstellingskosten aankomen, wordt ook dit problematisch.

Samenwerking in de Rupel

Jammer genoeg blinkt de Sp.a niet uit in dossierkennis. Als zij nu pleiten om een intergemeentelijke samenwerking op te zetten tussen de gemeenten in de Zuidrand zijn ze schromelijk te laat. We zijn daar namelijk al een tijdje mee bezig. In onze sportregio Rivierenland, die naast Aartselaar ook de Rupelgemeenten, Klein Brabant (Sint-Amands, Puurs en Bornem) en Zwijndrecht groepeert, is de zwembadenproblematiek al meer dan een jaar een hot item. De nood tot een intergemeentelijke samenwerking om een nieuw zwembad in de Rupelregio te bouwen is bekend. Ook de gemeenten zonder zwembad scharen zich daar achter.

Ons gezamenlijk initiatief begon met een brief aan het ministerie, Bloso en de provincie om de problematiek nog eens aan te duiden. Alle sportschepenen uit onze 11 gemeenten hebben die ondertekend. Voor een intergemeentelijke samenwerking bij zo’n groot project is onvermijdelijk hulp nodig van bovenaf, zowel naar subsidies toe als naar coördinatie. Daarnaast werd ook al over het muurtje gekeken. Een intergemeentelijke samenwerking kan op vele verschillende manieren. Ook een PPS-constructie met een private partner is een optie.

Voorbereiding van een gezamenlijk zwembad

Om die redenen ging een delegatie van onze sportregio op het recente ISB-congres (het jaarlijkse congres voor sportbeleid voor overheden) naar diverse gemeenten luisteren die een intergemeentelijke samenwerking op poten hebben gezet rond een zwembad. Dat was behoorlijk leerrijk, want bij elk project zijn er wel enkele nuttige tips maar ook fouten die we best vermijden. Daarnaast ging onze sportregio vandaag nog op werkbezoek bij het zwembad van Brasschaat en Schoten. Via een intergemeentelijke samenwerking tussen beide gemeenten bouwden ze een zwembad met een private partner, de Sportoase. Ook dat was een zeer leerrijk voorbeeld.

Wat wil de Sp.a bereiken?

Het is dan eigenlijk behoorlijk ironisch dat terwijl de gemeentebesturen en sportschepenen de handen in elkaar slaan en op werkbezoeken trekken, diezelfde dag de regionale Sp.a met zo’n persbericht komt en oproept tot zulke samenwerking. Het moet zijn dat de Sp.a niet goed op de hoogte is van wat er effectief gebeurt. Ofwel was het een loutere profileringsdrang van enkele politiekers die toevallig op 25 mei ook op een verkiezingslijst staan.

Hoe dan ook is de politieke zet van de Sp.a mijn inziens niet verstandig. Op dit ogenblik wordt er over de gemeentegrenzen en met politici van diverse strekkingen samengewerkt aan de voorbereiding van dit dossier. Iedereen erkent de problematiek. Als nu plots een politieke partij, die nota bene in onze sportregio zelf geen enkele sportschepen levert, die inspanningen wil gaan recupereren om zelf politiek te scoren, helpt ons dat in dit dossier geen millimeter vooruit. Wel integendeel. Dat ze daarbij ook nog eens doet alsof er in het zwembadendossier geen enkele politieke actie wordt ondernomen, is simpelweg misleidend voor de inwoners van de Antwerpse Zuidrand.

De lopende rekening van een zwembad

Laat ons naast die politieke spielerei toch eens tot de essentie komen. Er is een reden waarom zo veel zwembaden momenteel sluiten. De meeste Vlaamse zwembaden en zeker die uit onze regio dateren uit de jaren ’70. Ondertussen zijn die verouderd en ook qua bouw absoluut niet efficiënt of energiezuinig. Een zwembad is dan ook zwaar verlieslatend voor een gemeente. Voor Aartselaar gaat het om een jaarlijks exploitatieverlies van liefst 500.000 euro. In Londerzeel spreken we zelfs van 1 miljoen euro exploitatieverlies. En dan hebben we het nog niet over grote herstellingen die zich aandienen. Bovendien is de zwembadregelgeving in Vlaanderen bij de strengste van de wereld. Goed voor onze gezondheid en veiligheid, maar zwaar om dragen voor de gemeentebesturen.

Een bouw van een nieuw zwembad kost al gemakkelijk rond de 15 miljoen euro, louter met wat banen en zonder veel verdere snufjes. Zo’n bedrag kan geen enkele gemeente nog op haar eentje ophoesten. De nood aan een intergemeentelijke samenwerking voor zowel de bouw als het dragen van het jaarlijks exploitatieverlies is dan ook noodzakelijk.

Een cruciale factor daarbij zullen vooral de gemeenten zonder zwembad zijn. Zij slaan momenteel abonnementen in van andere zwembaden en verkopen die aan hun inwoners voor een lager tarief, zodat ook hun eigen inwoners kunnen gaan zwemmen aan hetzelfde tarief als de inwoners van de gemeente die het zwembad uitbaat. Een kostprijs van enkele duizenden euro’s die echter absoluut niet in vergelijking staat tot de zware kosten die de gemeenten met zwembad moeten dragen. In welke mate zijn de gemeenten zonder zwembad bereid om mee te investeren in een intergemeentelijk zwembad? En hoe lossen we achteraf het probleem van de ‘free riders’ op, gemeenten die niet willen participeren, maar nog steeds hun scholen en inwoners naar dat nieuw zwembad willen sturen? Dat zijn cruciale vragen om een geslaagde samenwerking op te zetten.

Gemeenten werken vaker samen. Niet elke gemeente heeft bijvoorbeeld een brandweerkazerne, maar de gemeenten met een kazerne zorgen ook voor de veiligheid in andere gemeenten. En in ruil dragen die gemeenten mee bij tot de kosten van de kazerne. Zwembaden kan je natuurlijk onmogelijk vergelijken met de brandweer, maar het principe dat moet gevolgd worden is in feite hetzelfde.

Moeten we ons intussen zorgen maken?

De sluiting van enkele zwembaden in onze regio is jammer, maar ook niet onoverkomelijk. De Antwerpse Zuidrand was in gans Vlaanderen het rijkelijkst bedeeld qua zwemwater per inwoner. De sluiting van enkele zwembaden brengt ons eerder naar het niveau dat men ook in andere regio’s heeft. Voor het schoolzwemmen in Boom komt er een oplossing in Aartselaar. Voor de zwemclubs zal het er op aankomen om met elkaar rond de tafel te zitten en te proberen samenwerken waar mogelijk.

Terwijl wordt de toekomst voorbereid. In Mortsel werkt men al aan een intergemeentelijk project om het zwembad Den Bessem te vervangen. Hove en Boechout hebben al ingetekend op de samenwerking. Ook Willebroek diende al een apart dossier in bij minister Muyters. En dat er ook in de Rupelstreek een nieuw zwembad zal opduiken is stilaan duidelijk. De voorbereidingen worden getroffen. Tegen dat de laatste zwembaden van de vorige generatie definitief hun geest geven, staan er hopelijk nieuwe klaar om geopend te worden.

De eerste reddingsactie

Laat me misschien toch nog met één politieke noot eindigen. Het probleem in de Rupelregio was al langer bekend. Al onze zwembaden zijn oud, vertonen mankementen en hebben een groot exploitatieverlies. Tot 2012 was de sp.a in heel wat Rupelgemeenten al decennialang aan de macht. Toch is het pas sinds 2013 dat de sportschepenen in sportregio Rivierenland de handen in elkaar slaan en naar oplossingen beginnen zoeken. In zekere zin is daarvoor dus kostbare tijd verloren gegaan bij gebrek aan initiatief van de vorige beleidsverantwoordelijken. Die ‘grootscheepse reddingsactie’ is dus vorig jaar pas echt ingezet.

Dat dus uitgerekend de Sp.a nu eindelijk een noodkreet lanceert, is toch wel enigszins hypocriet. Maar het is hen vergeven. Als zij mee pleiten bij hogere overheden voor kredieten en ze op lokaal niveau constructief meewerken aan de nieuwe zwembaden, zullen we hen al zeer dankbaar zijn. En laat ons dat met vereende krachten doen, zonder dat politiek gewin. Daarvoor zijn onze zwembaden net iets te belangrijk.

Bart Lambrecht

Schepen van sport in Aartselaar